ترکیه، کشوری با تاریخ و فرهنگ غنی که همواره پل ارتباطی بین شرق و غرب بوده است، در سال ۲۰۲۴ با چالشهای اقتصادی بیسابقهای مواجه شده است. افزایش شدید تورم، کاهش ارزش لیر، و سیاستهای اقتصادی بحثبرانگیز دولت، زندگی روزمره مردم را تحت تأثیر قرار داده است. در این مقاله، به بررسی وضعیت اقتصادی ترکیه در سال ۲۰۲۴ و تأثیر آن بر زندگی مردم میپردازیم.
بحران تورم و کاهش ارزش لیر
از سال ۲۰۱۸ به این سو، ترکیه شاهد افزایش مداوم نرخ تورم بوده است. در ماه می ۲۰۲۴، نرخ تورم به بیش از ۷۵ درصد رسید که یکی از بالاترین نرخها در جهان محسوب میشود. این افزایش تورم عمدتاً به دلیل کاهش ارزش لیر در برابر دلار و سایر ارزهای خارجی است. از سال ۲۰۱۸ تاکنون، لیر بیش از ۸۵ درصد از ارزش خود را در برابر دلار از دست داده است.
کاهش ارزش لیر(قیمت لیره ترکیه امروز) تأثیر مستقیمی بر قدرت خرید مردم داشته است. قیمت کالاهای اساسی مانند مواد غذایی، مسکن و انرژی به طور قابل توجهی افزایش یافته است. بر اساس گزارش اتحادیه ترک-ایش (Türk-İş)، خط فقر برای یک خانواده چهارنفره در آنکارا به ۶۱,۸۲۰ لیر (حدود ۱,۸۷۰ دلار) در ماه رسیده است.
- قیمتها هر ۱۰ دقیقه بروزرسانی میشوند:
قیمت فروش لیر
2,017 تومان
قیمت خرید لیر
1,944 تومان
سیاستهای اقتصادی دولت و تأثیر آن
رجب طیب اردوغان، رئیسجمهور ترکیه، در سالهای اخیر سیاستهای اقتصادی غیرمتعارفی را دنبال کرده است. وی که خود را “دشمن نرخ بهره” معرفی میکند، معتقد است که نرخهای بهره بالا منجر به افزایش تورم میشود؛ نظریهای که برخلاف اصول اقتصادی مرسوم است.
از ژوئن ۲۰۲۳، دولت ترکیه با تغییر رویکرد، سیاستهای پولی خود را اصلاح کرده است. رئیس جدید بانک مرکزی ترکیه، نرخ بهره را از ۸.۵ درصد به ۵۰ درصد افزایش داده است که بالاترین نرخ بهره در بازارهای نوظهور محسوب میشود. هدف از این اقدام، کاهش تورم و تثبیت ارزش لیر بوده است.
تأثیر بر زندگی بازنشستگان و کارگران
افزایش نرخ بهره و سیاستهای انقباضی اقتصادی، تأثیرات منفی بر زندگی بازنشستگان و کارگران داشته است. بسیاری از بازنشستگان با حقوق ماهیانه حدود ۱۲,۰۰۰ تا ۱۴,۰۰۰ لیر زندگی میکنند که بهمراتب کمتر از خط فقر است. این امر باعث شده است که برخی از بازنشستگان برای تأمین نیازهای اولیه خود به کمکهای مالی فرزندانشان متوسل شوند.
داستانهای واقعی از مردم ترکیه
فَتاح دنیز، ۷۳ ساله، یکی از این بازنشستگان است. وی با حقوق ماهیانه ۱۳,۰۰۰ لیر (حدود ۳۹۳ دلار) زندگی میکند که سه برابر کمتر از خط فقر تعیینشده برای فردی در موقعیت اوست. دنیز میگوید: “ممکن است هنوز راه بروم، اما واقعاً زندگی نمیکنم.” او حتی در گردهماییهای خانوادگی از نوهاش دوری میکند، زیرا پول اضافی برای هدیه دادن به او ندارد.
مصطفی یالچین، ۶۹ ساله، بازنشسته دیگری است که به دلیل عدم توانایی مالی، شب را در بیمارستانی در غازی عینتاب گذرانده است تا نیازی به اقامت در هتل نداشته باشد. او نمیخواست با اقامت در خانه بستگانش بار مالی اضافی بر دوش آنها بگذارد.
فشار بر خانوادهها و تغییرات در سبک زندگی
تغییرات اقتصادی نهتنها بازنشستگان، بلکه خانوادههای جوان و کارگران را نیز تحت تأثیر قرار داده است. بسیاری از ترکها اکنون به والدین و پدربزرگ و مادربزرگهای خود کمک مالی میکنند، در حالی که خودشان نیز برای پرداخت قبوض و هزینههای زندگی دچار مشکل هستند.
شیلان، ۲۸ ساله که در بخش خصوصی کار میکند، با وجود افزایشهای منظم حقوق، میگوید که نمیتواند با درآمد ماهیانه ۵۰,۰۰۰ لیر به راحتی در استانبول زندگی کند. او احساس “گیر افتادن” میکند و میگوید: “امکان ندارد زندگیای که فکر میکنیم لایق آن هستیم را داشته باشیم.”
آینور، ۵۸ ساله که در یک شرکت مالی کار میکند، میگوید: “خوردن در رستوران و مسافرت بهکلی از برنامههایمان حذف شده است. حتی نمیخواهیم کسی به خانهمان بیاید، زیرا نمیتوانیم از آنها پذیرایی کنیم. زندگی اجتماعیام تمام شده است.”
تنشهای اجتماعی و تأثیر بر جامعه
افزایش هزینههای زندگی و کاهش قدرت خرید مردم، تنشهای اجتماعی را نیز افزایش داده است. درگیریها بین مستأجران و مالکان به دلیل افزایش شدید اجارهبها بیشتر شده است. بر اساس دادهها، تورم مسکن در سال گذشته تقریباً دو برابر شده و قیمت خانهها نزدیک به ۵۰ درصد افزایش یافته است.
نظرسنجیها و واکنش مردم
نظرسنجی اخیر مؤسسه کُندا (Konda) نشان میدهد که نیمی از پاسخدهندگان به سختی میتوانند از پس هزینههای زندگی برآیند و ۳۰ درصد وضعیت بدتری دارند. حدود ۸۳ درصد معتقدند که ترکیه در بحران اقتصادی قرار دارد.
چالشهای پیشروی دولت و آینده اقتصادی ترکیه
سختیهای اقتصادی میتواند حمایت از اردوغان و حزب عدالت و توسعه (AKP) را کاهش دهد. به ویژه پس از آنکه بازنشستگان در انتخابات محلی ماه مارس گذشته به این حزب رأی ندادند و باعث شدند که حزب بدترین شکست خود را تجربه کند.
با کندتر شدن اقتصاد و احتمال افزایش بیکاری در ماههای آینده، صبر و تحمل مردم ترکیه و همچنین تعهد اردوغان به برنامههای اصلاحی اقتصادی مورد آزمایش قرار خواهد گرفت.
واکنشهای بینالمللی و سرمایهگذاران خارجی
با وجود مشکلات داخلی، برخی از تحلیلگران معتقدند که ترکیه در حال خروج از بحران هزینههای زندگی است. بانک مرکزی اعلام کرده است که نرخ بهره بالا باقی خواهد ماند و سیاستهای جدید ممکن است به کاهش پایدار تورم کمک کند.
آژانسهای رتبهبندی بینالمللی نیز در ماههای اخیر رتبه داراییهای ترکیه را ارتقا دادهاند و بسیاری از سرمایهگذاران خارجی به بازار ترکیه بازگشتهاند.
تلاشهای فردی برای مقابله با بحران
برخی از مردم ترکیه سعی میکنند با سرمایهگذاری در حسابهای بانکی با نرخ بهره بالا، ارزش پساندازهای خود را حفظ کنند. گلسرن، ۶۴ ساله، چندین ملک خود را در ازمیر فروخته و در حسابهای با بهره بالا سرمایهگذاری کرده است تا استاندارد زندگی خود را حفظ کند. با این حال، او میگوید: “حتی این نیز پایدار نیست، زیرا کل پساندازهای ما نیز در برابر تورم کاهش مییابد.”
نتیجهگیری
ترکیه در سال ۲۰۲۴ با چالشهای اقتصادی جدی مواجه است که زندگی روزمره مردم را تحت تأثیر قرار داده است. افزایش نرخ تورم، کاهش ارزش لیر، و سیاستهای اقتصادی بحثبرانگیز، باعث شده است که بسیاری از ترکها احساس کنند که استاندارد زندگیشان کاهش یافته است.
با وجود تلاشهای دولت برای اصلاحات اقتصادی و برخی نشانههای بهبود، هنوز راه درازی برای بازگشت به ثبات اقتصادی و بهبود شرایط زندگی مردم وجود دارد. آینده اقتصادی ترکیه به عوامل متعددی بستگی دارد؛ از جمله پایداری سیاستهای جدید، واکنش بازارهای بینالمللی، و مهمتر از همه، صبر و تحمل مردم ترکیه در برابر این شرایط دشوار.
منابع و مراجع
- Şişecam (BIST-100: SISE) reported financial results for the second quarter ended June 30,
- مقالات خبرگزاری رویترز در مورد وضعیت اقتصادی ترکیه در سال ۲۰۲۴.
- گزارشهای آژانسهای رتبهبندی بینالمللی در مورد داراییها و اقتصاد ترکیه.